S (symptoms) - objawy
A (allergies) - alergie
M (medications) - zażywane leki
P (pertinent medical history) - przeszłość chorobowa / ciąża
L (last meal) - ostatni posiłek
E (event leading up to the injury or ilness) - okoliczności zdarzenia
O (onset of event) - od kiedy zaczęły się objawy
P (provocation) - prowokacja (co wywołuje objawy)
Q (quality of pain) - jakość objawu (kłuje, piecze, rozpiera)
R (region and radiation) - gdzie boli, i czy gdzieś promieniuje
S (severity) - siła natężenia bólu w skalo od 0 do 10
T (time/signs) - trwanie objawu
O (od kiedy boli) – pytamy pacjenta o dokładny czas pojawienia się dolegliwości bólowych.
L (lokalizacja miejsca bólu oraz jego promieniowanie) – pytamy pacjenta o miejsce lokalizacji bólu. Należy także się dowiedzieć, czy ból jest możliwy do wskazania jednym palcem oraz w którą stronę promieniuje.
D (dynamika bólu) – pytamy pacjenta o rozwój nasilenia bólu; czy pojawił się od razu jako silny, czy też nasilał się stopniowo w miarę upływu minut, godzin, dni.
C (charakter bólu) – pytamy pacjenta o charakter bólu, należy to pytanie złożyć w słowa bliskoznaczne opisujące możliwy charakter dolegliwości, np. czy ból jest kłujący, palący, piekący, rwący, rozrywający, przeszywający. Należy unikać zadawania pytań sugerujących odpowiedź, np. „ten ból w klatce piersiowej jest bardziej dławiący, prawda?”.
A (agresywność bólu) – pytamy pacjenta o wszelkie okoliczności, w jakich ból zwiększa swoje nasilenie, zaczynając od położenia ciała i głębokiego oddychania, a na posiłkach kończąc.
R (relaksacja bólu) – pytamy pacjenta o okoliczności, w jakich ból zmniejsza swoje nasilenie, podobnie uwzględnia się położenie ciała, spłycenie oddechu i zależność bólu od przyjmowanych posiłków.
T (towarzyszące objawy) – pytamy pacjenta o wszystkie objawy, jakie towarzyszą głównej dolegliwości. Chory może zgłosić szereg takich objawów, choć nie będę one miały dla niego takiego znaczenia jak dolegliwość główna.
---------------------------------------------------------------------------
Ocena pacjenta :
A - airway – drogi oddechowe
ocena drożności dróg oddechowych – jeżeli pacjent jest przytomny i odpowiada logicznie na pytania, świadczy to o zachowanym wydolnym oddechu i właściwej perfuzji mózgoweju pacjentów o ograniczonej świadomości może wystąpić niedrożność dróg oddechowych lub też niewydolność oddechowa mogła doprowadzić do upośledzenia stanu świadomościzwrócenie uwagi na wszystkie odgłosy słyszalne podczas oddychania, pracę dodatkowych mięśni oddechowych, przyjmowaną przez niego spontanicznie pozycjędziałania: rękoczyny udrażniające drogi oddechowe i zabezpieczenie przyrządowe dróg oddechowych
B – breathing – oddychanie
ocena oddechu – patrz, słuchaj, wyczuj – należy policzyć liczbę oddechów, ocenić ich głębokość, tor oddechowy oraz ocenić ruchomość klatki piersiowej i symetrię ruchówzwrócenie uwagi na kolor skóry (sinica), jej wilgotność, wypełnienie żył szyjnych, dodatkowe dźwięki oddechowe (bulgotanie, stridor, świsty), położenie tchawicy we wcięciu mostka badanie palpacyjne klatki piersiowej (pod kątem odmy podskórnej, złamania żeber), osłuchiwanie pól płucnych, opukiwaniepodłączenie pulsoksymetru i zanotowanie wyniku saturacji hemoglobiny tlenem działania: tlenoterapia , wspomaganie oddechu lub oddech zastępczy
C – circulation – krążenie
ocena koloru skóry (sinica, bladość, marmurkowanie), jej ocieplenie oraz ocena nawrotu kapilarnego wypełnienie bądź zapadnięcie żył szyjnych równoczesna ocena tętna na tętnicy obwodowej i dużej (obecność, częstość, miarowość, symetria i wypełnienie) pomiar ciśnienia tętniczego osłuchanie tonów serca – głośność, dźwięki dodatkowe, ocena zgodności tonów serca z tętnem poszukiwanie cech ewentualnego krwawienia zewnętrznego lub wewnętrznego ocena i monitorowanie diurezy – wprowadzenie cewnika do pęcherza moczowegodziałania: uzyskanie dostępu donaczyniowego, pobranie krwi do badań, podanie płynów (jeśli jest to konieczne), monitorowanie EKG, wykonanie 12-odprowadzeniowego EKG
D – disability – ocena zaburzeń świadomości
wykluczenie i leczenie zaburzeń w zakresie ABC ocena stanu świadomości za pomocą skali AVPU lub skali Glasgow (Glasgow Coma Scale – GCS; .) ocena wielkości źrenic, ich symetrii i reakcji na światło ocena poziomu glikemii ewentualna szybka ocena stanu neurologicznego – symetrii czucia i ruchomości w kończynach
E – exposure – ekspozycja pacjenta
odsłonięcie i zbadanie innych obszarów ciała
palpacyjna ocena jamy brzusznej (tkliwość, bolesność, objawy otrzewnowe, perystaltyka) obecność tętna na tętnicach pachwinowych, symetria ocena kończyn (obrzęki, żylaki, zmiany pozakrzepowe)
-------------------------------------------------------------------------
Ocena pacjenta urazowego :
A - (airway) drożność dróg oddechowych. U pacjentów po urazie niedrożność dróg oddechowych jest główną nieprawidłowością pogarszającą rokowania. Może ona wystąpić nagle i być całkowita, może też rozwijać się podstępnie i być częściowa. Zamknięcie dróg oddechowych mogą wywoływać urazy twarzoczaszki (szczególnie żuchwy i środkowej części twarzy, ciało obce, krew, wymiociny i zapadający się języka. Sytuacje nakazujące natychmiastowe zabezpieczenie drożności dróg oddechowych to: (1) brak przytomności u pacjenta, (2) niebezpieczeństwo aspiracji, (3) ryzyko hipoksji,¬ (4) potrzeba hiperwentylacji u pacjentów z urazem czaszkowo-mózgowym. Należy szybko ocenić stan dróg oddechowych, zadać pytania wymagające pilnej odpowiedzi.
Jeśli ofiara odpowiada na pytania normalnym głosem,¬ prawidłowo, można uznać, że drogi oddechowe są drożne, a mózg jest prawidłowo ukrwiony i natleniany.Trzeba wtedy szukać innych objawów niewydolności oddechowej, a mogą to być np. zmiany świadomości, sinica, zaciąganie różnych obszarów klatki piersiowej i używanie dodatkowych mięśni oddechowych, nieprawidłowe lub asymetryczne szmery oddechowe, wysiłek przy wydechu, zmienione położenie tchawicy. W czasie badania, intubacji i transportu szczególną uwagę należy zwrócić na głowę i szyję. Każdy pacjent z urazem wielonarządowym, u którego obserwuje się uszkodzenie powyżej obojczyka (szczególnie, gdy towarzyszy mu uraz głowy z utratą przytomności), a także pacjent z czynnikami ryzyka (bez pasów bezpieczeństwa, zatruty, po zderzeniu czołowym itp.) wymaga założenia kołnierza stabilizującego kręgosłup szyjny.
Niezmieniony stan świadomości nie wyklucza urazu kręgosłupa szyjnego. Unieruchomienie umożliwia utrzymanie głowy i szyi w pozycji neutralnej. Typowym sposobem jest założenie sztywnego kołnierza szyjnego, ułożenie chorego na noszach i albo obłożenie głowy i szyi woreczkami z piaskiem oraz przypasanie głowy do noszy, albo zastosowanie stabilizacji ręcznej. Użycie wyłącznie kołnierza miękkiego nie zapewnia wystarczającej stabilizacji.
Udrożnieniu dróg oddechowych służą: uniesienie brody, wysunięcie żuchwy, zastosowanie sztucznych dróg oddechowych, odessanie. U pacjenta nieprzytomnego najczęstszym powodem niedrożności oddechowej jest zapadanie się języka. Zwykle eliminuje się to przez wysunięcie żuchwy. Przy braku poprawy należy sprawdzić, czy w gardzieli nie ma ciał obcych.
U głęboko nieprzytomnych można zastosować rurkę ustno-gardłową. Nie powinno się jednak używać jej u chorych przytomnych z zachowanym odruchem wymiotnym - w takich sytuacjach stosuje się rurkę nosowo-gardłową, lepiej tolerowaną i rzadziej wywołującą odruch wymiotny. U wszystkich pacjentów z urazem wielonarządowym należy zastosować tlenoterapię.
Intubacja zapewnia pełną drożność dróg oddechowych i jest wskazana przy bezdechu, trudnościach w ochronie dróg oddechowych, zagrożeniu tej drożności (uraz inhalacyjny, urazy twarzoczaszki), przy urazach głowy wymagających hiperwentylacji i przy niemożności prowadzenia prawidłowej wentylacji przez maskę. Wybór sposobu intubacji (nosowo–tchawicza, ustno-tchawicza) zależy od okoliczności i umiejętności intubującego. Gdy wykonanie intubacji nie jest możliwe, zaleca się chirurgiczne udrożnienie dróg oddechowych.
-----------------------------------------------------
B - (breathing), oddech. Natychmiast po zabezpieczeniu dróg oddechowych pacjenta należy sprawdzić, czy oba płuca są, symetrycznie wentylowane. Jeśli pacjent jest zaintubowany lub ma wykonaną tracheostomię, trzeba obustronnie osłuchać szmery oddechowe i obserwować symetryczność ru-chów klatki piersiowej.
W przypadku wątpliwości należy osłuchać okolicę żołądka, by wykluczyć intubację doprzełykową. Nieprawidłowa wentylacja po intubacji wynika najczęściej z wprowadzenia rurki do przełyku jednostronnej intubacji oskrzela (najczęściej prawego), odmy prężnej lub krwiaka opłucnowego. Należy dokładnie zbadać fizykalnie klatkę piersiową i stwierdzić, czy nie ma ran, odmy podskórnej i paradoksalnych ruchów oddechowych.
-----------------------------------------------------
C - (circulntion) krążenie. Jeśli pacjent jest prawidłowo wentylowany i natleniany, można przejść do kolejnego etapu resuscytacji - zapewnienia odpowiedniego krążenia i perfuzji tkankowej. Szybka ocena krążenia obejmuje obecność i charakter tętna (tętno na tętnicy szyjnej utrzymuje się przy ciśnieniu krwi ≥60 mmHg, na tętnicy udowej przy ciśnieniu ≥70 mmHg, a na tętnicy promieniowej przy ciśnieniu ≥8O mmHg), kolor skóry, czas nawrotu kapilarnego (należy ucisnąć łożysko paznokcia; normalny powrót wypełnienia kapilar wynosi < 2 s) oraz ciśnienie tętnicze.
Pacjenci po urazie to często ludzie młodzi, którzy mogą początkowo kompensować utratę krwi. Po wyczerpaniu mechanizmów kompensacyjnych może jednak wystąpić gwałtowne załamanie krążenia. Niedociśnienie jest szczególnie źle znoszone przez chorych w starszym wieku. Krwotok hamuje się przez ucisk bezpośredni; opaski uciskowe są stosowane rzadko, a zaciskanie wszystkich naczyń na ślepo nie jest zalecane. Należy wprowadzić dwie grube obwodowe linie dożylne (kaliber 14-16 G) i pobrać krew w celu oznaczenia grupy krwi i wykonania innych badań. Zakładanie centralnego dostępu dożylnego (igła 8,5 F lub 10 G) w początkowej fazie resuscytacji jest kontrowersyjne, ale może być przydatne do oceny terapii dożylnej (pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego). W przypadku ran drążących klatki piersiowej i jamy brzusznej należy założyć dostępy dożylne na poziomach ponad przeponą i poniżej przepony.
Przy odmie prężnej centralny cewnik żylny -zakłada się po stronie uszkodzonej, jednak przy podejrzeniu uszkodzenia dużych naczyń po stronie przeciwnej. Resuscytacja płynowa jest ciągle kontrowersyjna. Dyskutuje się na temat metod jej prowadzenia. Ostatnio coraz więcej mówi się o korzyściach płynących z agresywnego leczenia płynami w urazach drążących tułowia. Niektórzy eksperci uważają jednak, iż wzrost ciśnienia krwi może pogorszyć hemostazę i nasilić krwawienie. Jeśli niezbędna jest terapia płynami, lekami z wyboru są krystaloidy (sól fizjologiczna, mleczan Ringera). Wstępne prace na temat hipertonicznych roztworów soli wskazują, że roztwory te powodują szybsze przywrócenie objętości krążącej niż roztwory izotoniczne. Jeśli hipowolemia utrzymuje się pomimo podania 2000 ml krystaloidów, należy podać masę erytrocytarną.
Oznaczenie grupy krwi i próba krzyżowa zajmują ok. 1 godz., podczas gdy pacjent w stanie krytycznym wymaga podania odpowiedniej grupowo krwi w ciągu 10 min. Krew grupy 0 Rh (-) (uniwersalnych dawców) jest zwykle dostępna natychmiast. U pacjentów, którzy stracili znaczną ilość krwi, powinna być poda¬wana nawet bez oznaczania grupy krwi. W celu przyspieszenia transfuzji można stosować ogrzewanie krwi, mieszanie jej z solą fizjologiczną i infuzję pod ciśnieniem przez grube kaniule. Umożliwiają to urządzenia do szyb¬kiego przetaczania. Spodnie przeciwwstrząsowe (ang. military antishock trousers - MAST) mogą być pomocne u niektórych pacjentów hipotensyjnych (w złamaniach miednicy i przy ryzyku krwawienia zaotrzewnowego), chociaż ich stosowanie wywołuje kontrowersje. Przeciwwskazaniem do użycia MAST jest obrzęk płuc, zawał serca, pęknięcie przepony i niekontrolowane krwawienie powyżej zasięgu spodni (krwawienie z klatki piersiowej, kończyn górnych, głowy lub szyi).
Wstrząs jest zespołem, w którym obniżenie ciśnienia krwi powoduje hipoperfuzję tkanek. Stopień ciężkości wstrząsu jest określany przez ilość utraconej krwi. Przy rozpoznawaniu wstrząsu nie należy brać pod uwagę wyłącznie ciśnienia tętniczego. Trzeba ustawicznie badać pacjenta, obserwować jego czynności życiowe i reakcję na podaż płynów.
Podanie 1000 ml płynów może wywołać jedną z poniższych reakcji:
• Czynności życiowe wracają do normy; utrata < 20% krwi krążącej.
• Czynności życiowe początkowo wracają do normy, lecz wkrótce zaczynają zanikać; zwykle utrata > 20% krwi. Może się ujawnić silne krwawienie, wymagające przetoczenia preparatów krwiopochodnych.
• Brak poprawy czynności życiowych; przyczyną wstrząsu nie jest hipowolemia albo nastąpiła znaczna utrata krwi. W określeniu przyczyny pomocne są: wywiad, ocena mechanizmu urazu, badanie fizykalne i pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego.
W przypadku utrzymującego się krwotoku najwłaściwsze jest leczenie chirurgiczne. Czas transportu pacjenta na salę operacyjną należy zmniejszyć do minimum.
D - (disability) ubytki neurologiczne. Należy przeprowadzić krótkie bada¬nie neurologiczne - ocenić funkcje motoryczne i sensoryczne, szerokość i reaktywność źrenic oraz stan świadomości. W opisie należy stosować przyjętą terminologię używać obiektywnych stwierdzeń, na przykład: „reaguje na dotyk, nie reaguje na głos". Konieczne są powtarzane oceny w skali Glasgow.
Należy też rozważyć ewentualne przyczyny odwracalne zaburzeń świadomości (hipoglikemia, przedawkowanie leków, encefalopatia Wernickego, hipoksja, hipoperfuzja).
E - (exposure) obejrzenie całego ciała pacjenta. Należy całkowicie rozebrać poszkodowanego i sprawdzić, czy nie ma urazów ukrytych. Trzeba pamiętać o odwróceniu pacjenta i zbadaniu pleców. Ruchy pacjenta powinny jednak być minimalizowane. Jeśli zachodzi potrzeba, ubranie chorego należy rozciąć. Niezbędne jest unikanie jatrogennej hipotermii przez utrzymywanie odpowiedniej temperatury otoczenia i stosowanie ciepłego okrycia w przerwach między badaniami.
---------------------------------------------------------------------------
Wstępne badanie ciężko chorego dziecka obejmuje:
A. Ocena drożności dróg oddechowych:
1. Sprawdzanie drożności dróg oddechowych rozpoczyna się od ust i jamy ustnej, przez gardło, krtań, tchawicę i oskrzela lub od nozdrzy przednich, jamy nosowej, przez nozdrza tylne i gardło. Do tego stosuje się badania bezpośrednie i pośrednie: fizykalne, endoskopowe, obrazowe.
2. Przyczyną częściowej lub całkowitej niedrożności u dzieci mogą być: wady rozwojowe, ciała obce, guzy nowotworowe, stany zapalne, pourazowe, choroby neurologiczne i alergiczne oraz zatrucia.
3. Wrodzony język olbrzymi lub cofnięta jego nasada w zespole Pierre' a Robina może zatykać wejście do krtani - wymaga to podciągnięcia języka lub ułożenia dziecka na brzuchu. Jeżeli stwierdzi się niedrożność nozdrzy lub jamy nosowej, należy umożliwić dziecku oddychanie przez otwarte usta. Niedrożność spowodowana guzem stanowi wskazanie do zaintu- bowania lub tracheostomii. Ropień okolicy dróg oddechowych należy opróżnić.
Ciało obce położone w wejściu do krtani lub w gardle można usunąć palcem lub odpowiednim narzędziem. Pod kontrolą wzroku bada się obrzęk i zwężenia na tle zapalnym, alergicznym lub tennicznym; wymagają one stosownego leczenia fannakologicznego i w razie braku poprawy zaintubowania lub tracheostomii. Niedrożność spowodowana po- rażeniami wymaga również intubacji lub tracheostomii. Wszystkie niedrożności spowodowane zmianami chorobowymi w śródpiersiu kwalifikują się do intubacji i w niektórych przypadkach do torakotomii celem usunięcia zmian.
4. Przed udrażnianiem dróg oddechowych należy odessać zalegającą zawartość żołądka.
B. Ocena wydolności oddychania:
l. Ocenę wydolności oddechowej ustala się na podstawie wywiadu, badania fizykalnego, badań obrazowych i laboratoryjnych.
2. Czynność oddychania zależy od układu oddechowego i innych współpracujących z nim układów: krążenia, nerwowego, ruchu.
3. Przyczyn niewydolności oddechowej należy szukać w różnych miejscach układu oddechowego i okolicach sąsiednich: drogach oddechowych, miąższu płuc, śródpiersiu, sercu, ścianie klatki piersiowej, przeponie. Mogą to być: stany zapalne, w tym alergiczne, wady rozwojowe, urazy, ciała obce i utonięcia, zachłyśnięcia, nowotwory i różne stany neurologiczne.
4. U dzieci najczęstszą przyczyną niewydolności oddechowej są stany zapalne. Dotyczą one: krtani, tchawicy, oskrzeli, płuc, opłucnej. Powodują zwężenie dróg oddechowych, zmniejszenie powierzchni wymiany gazowej i objętości łożyska naczyniowego, ból, ograniczenie ruchów oddechowych, zakażenie, gorączkę. Szczególnie niebezpieczne są ropnie płuc, wysięk i ropniaki jamy opłucnej z odmą - wymagają antybiotykoterapii, tlenoterapii i wspomaganego oddychania oraz punkcji i drenażu.
5. Do naj cięższych wad rozwojowych, zagrażających życiu, należą: rozedma płatowa, przepukliny przeponowe, niedorozwoje i brak płuca, torbielowatość płuca, relaksacje przepony. Większość z nich wymaga leczenia operacyjnego w trybie nagłym.
6. Przyczyną ostrej niewydolności oddechowej są również stany pourazowe: odma i krwiak jamy opłucnej oraz śródpiersia, stłuczenie i obrzęk płuc, złamania żeber z paradoksalnym oddechem, ponadto pęknięcie przepony. Większość z nich wymaga leczenia zachowawczego, w tym intensywnej terapii.
7. Głębokie okrężne oparzenia klatki piersiowej uniemożliwiające oddychanie wymagają sztucznego oddychania i escharotomii.
8. Nowotwory u dzieci rzadko są podłożem ostro narastającej niewydolności oddechowej. Może to dotyczyć guzów bezpośrednio przylegających do dróg oddechowych i niekiedy zmian rozsianych lub powodujących krwotok lub odmę. W tych przypadkach natychmiastowe zabiegi ratujące życie powinny być uzasadnione szybko przeprowadzoną diagnostyką, w tym radiologiczną i śródoperacyjną.
9. Niewydolność oddechową u dzieci często powodują choroby układu nerwowego - zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i inne stany na różnym podłożu powodujące wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe. Wymagają one leczenia zachowawczego i niejednokrotnie operacyjnego z drenażem komór i kraniotomią włącznie.
C. Ocena zaburzeń krążenia:
l. Przyczyną nagłych zaburzeń krążenia u dzieci mogą być różne choroby tego układu i inne ogólne stany chorobowe: wady rozwojowe, urazy, zakażenia, zatrucia i wszystkie postacie wstrząsu.
2. Wstępne rozpoznanie zaburzeń krążenia opiera się na określeniu: tętna, ciśnienia, pracy serca, barwy skóry i stanu ogólnego, w tym wydolności oddechowej. Wywiad ukierunkowuje dalszą diagnostykę i leczenie. Spadek saturacji wymaga zaintubowania i sztucznego oddychania.
3. Groźne wady serca dotyczą najczęściej noworodków i niemowląt, a wiążą się z przeciekiem lewo-prawym lub prawo-lewym i zwężeniem drogi wypływu krwi z lewej komory. Cechują się one małą swoistością objawów, np. częstymi infekcjami układu oddechowego, trudnościami w odżywianiu, zmianą zabarwienia skóry. Stwierdzenie lub podejrzenie wady serca z niewydolnością krążenia wymaga szybkiej diagnostyki i leczenia w ośrodku kardiologicznym z intensywną terapią.
4. Ciężkie urazy mechaniczne i tenniczne zawsze powodują dużą utratę krwi krążącej i płynów z łożyska naczyniowego, co doprowadza do wstrząsu. Wymaga to natychmiastowego leczenia przeciwwstrząsowe- go: podania płynów elektrolitowych, preparatów krwi, leków przeciwbólowych. Ponadto niezbędne jest stałe monitorowanie czynności życiowych.
5. Do naj groźniej szych skutków urazów mechanicznych układu krążenia należą: rany serca, krwiak worka osierdziowego i tamponada, krwawienie z dużych naczyń. Wymagają one natychmiastowej operacji.
6. Do naj częstszych obrażeń kończących się śmiercią z powodu zaburzeń krążenia należą obrażenia czaszkowo-mózgowe z uszkodzeniem mózgu, jego obrzękiem i krwawieniem wewnątrzczaszkowym. Zwolnienie i niemiarowość pracy serca z jej zatrzymaniem są pochodzenia centralnego jako skutek nadciśnienia wewnątrzczaszkowego. Leczenie odwadniają-
ce zazwyczaj pozwala na przeprowadzanie diagnostyki radiologicznej. Brak dłuższej stabilizacji krążenia i stwierdzenie zmian pourazowych w jamie czaszki zmusza do przeprowadzenia operacji.
7. Do groźnych zaburzeń krążenia prowadzą obrażenia narządów miąższowych jamy brzusznej i płuc oraz zmiażdżenia miednicy, amputacje kończyn, złamania wielomiejscowe kości długich. Szybkie wypełnianie łożyska naczyniowego w pierwszej kolejności płynami elektrolitowy- mi, a następnie preparatami krwi stanowią podstawę leczenia i przygotowania do operacji.
8. Głębokie okrężne oparzenia kończyn prowadzą do zaburzeń krążenia zagrażając martwicą w głębi położonych tkanek. W tych przypadkach niezbędna jest escharotomia i fascjotomia.
9. Zatrzymanie krążenia i groźne zaburzenia pracy serca wymagają resuscytacji chorego: masaż pośredni, elektrostymulacja, defibrylacja.
D. Ocena zaburzeń neurologicznych:
1. Ocena zaburzeń neurologicznych u dzieci jest trudniejsza niż u dorosłych, zwłaszcza u noworodków i niemowląt. Wynika to z niedojrzałości układu nerwowego i stopniowego kształtowania się wielu objawów w miarę rozwoju dziecka.
2. Wywiad powinien dotyczyć szczególnie okresu płodowego, porodu i 1. roku życia dziecka. Należy pytać o rozwój czynności ruchowych, zainteresowania i kontakt z otoczeniem oraz początek mowy i postęp w mówieniu.
3. W ocenie stanu neurologicznego w nagłej chorobie dziecka określa się stan świadomości: przytomne, reaguje na głos, reaguje na ból, głęboko nieprzytomne. Można się posługiwać zmodyfikowaną dziecięcą skalą Glasgow, która ocenia: otwarcie oczu, reakcję słowną, reakcje ruchowe na bodźce.
4. Ocenie należy poddać wszystkie czynności ruchowe dziecka, porównując z nonnami dla tego wieku. Dotyczy to nerwów czaszkowych i rdzeniowych. Stan tych ostatnich uwidacznia się w czasie chodzenia i zabawy. Wskazana jest również ocena funkcji sensorycznych u dziecka. Określenie koordynacji ruchu daje wskazówki o rozwoju móżdżku, a próba Romberga infonnuje o czuciu głębokim zależnym od móżdżku, sznurów tylnych rdzenia kręgowego lub polineuropatii obwodowej. W ocenie dróg piramidowych dzieci pomocny jest odruch Babińskiego.
Odruch ten u niemowląt nie świadczy o patologii i zazwyczaj zanika dopiero po ukończeniu 1. roku życia.
5. Przyczyną zaburzeń świadomości są: urazy, zakażenia, zatrucia, guzy, padaczka, zaburzenia psychogenne oraz choroby metaboliczne i wiele innych.
6. Jeżeli stwierdzi się zaburzenia świadomości, należy zapewnić drożność dróg oddechowych i właściwą bogatą w tlen wentylację, w razie konieczności wykonać intubację i prowadzić sztuczne oddychanie. Wskazane jest podanie naloksonu i glukozy. Rozważnie kontrolowane zmniejszanie nadciśnienia śródczaszkowego jest warunkiem poprawy świadomo-ści dziecka.
7. Większość zaburzeń neurologicznych w stanach nagłych u dzieci ustępuje pod wpływem leczenia zachowawczego lub samoistnie, jednak znaczna część wymaga leczenia operacyjnego, zwłaszcza stany pourazowe, wady, guzy i niektóre stany zapalne. "
---------------------------------------------------------------------------
Dokumentowanie wyników badania podmiotowego i przedmiotowego pacjenta.
Szczegóły demograficzne.
Zawsze się upewnij, czy zostały zanotowane imię i nazwisko pacjenta, wiek, data urodzenia, adres, nazwisko lekarza prowadzącego.
Zgłaszane dolegliwości.
Przedstaw główny problem - cytując słowa własne pacjenta. Terminologia medyczna nie jest wymagana.
Historia zgłaszanych dolegliwości.
Opisz początek, charakter i przebieg każdego objawu. Może zajść potrzeba parafrazowania słów
Wywiad medyczny.
Zanotuj szczegóły obecnych i przeszłych chorób pacjenta, w tym wywiad chorobowy. Przedstaw również ważne informacje ujemne np wyklucz wcześniejszy zawał mięśnia sercowego lub dolegliwości dławicowe u pacjentów zgłaszających ból w obrębie klatki piersiowej.
Wywiad dotyczący leków.
Zanotuj nazwy wszystkich obecnie przyjmowanych leków.
Uczulenia
Udokumentuj wszystkie zgłaszane przez pacjenta alergie
Wywiad rodzinny.
Odnotuj problemy zdrowotne występujące w bliskiej rodzinie pacjenta np. przedwczesny zgon z powodu choroby serca u rodziców.
Wywiad społeczny.
Weź pod uwagę i udokumentuj adekwatnie dane społeczne np zawód, palenie tytoniu, używanie narkotyków, przemoc.
Badanie fizykalne.
Przedstaw ogólne badanie pacjenta np czy jest przytomny, zorientowany, blady, jaki jest jego stan umysłowy i fizyczny.
Układ oddechowy.
Zarejestruj wszystkie dane odnośnie układu oddechowego np zjawiska osłuchowe, użycie mięśni dodatkowych, charakter, wypuk.
Układ sercowo - naczyniowy.
Zarejestruj wszystkie istotne obserwacje i wyniki badania np częstość akcji serca, ciśnienie tętnicze krwi, EKG
Układ nerwowy.
Udokumentuj istotne wyniki badania neurologicznego np punktacja skali glasgow, reakcja źrenic na światło, wynik badania FAST.
Jama brzuszna.
Obserwuj np przykład obecność tętniących guzów, blizn, zniekształceń, obrony mięśniowej, charakter perystaltyki.
Układ mięśniowo - szkieletowy.
Weź pod uwagę chód, obecność bólu, obrzęk, zniekształcenia, zakres ruchów w stawach.
Diagnoza kliniczna lub wrażenia.
Zanotuj możliwe diagnozy.
Plan.
Udokumentuj zastosowane leczenie, wykonane badania i informacje przekazane pacjentowi.
U krytycznie chorego pacjenta można modyfikować dokumentowanie wyników i ograniczyć jego nieistotne części.
---------------------------------------------------------------------------
Przekazanie pacjenta urazowego na SOR/Centrum urazowym.
A - wiek/płeć
T- czas od urazu
M - mechanizm urazu
I - rodzaj obrażeń
S - objawy i parametry życiowe
T- zastosowane leczenie i zakres spodziewanych działań
Źródło: ATLS, ALS, Diagnostyka i postępowanie w ratownictwie medycznym. Procedury zabiegowe
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz